رمضان ماه ميهماني خدا/ فرصتي براي رشد و تعالي فضيلت نيكوكاري

ماه رمضان ماه ضيافت و ماه ميهماني خدا ناميده شده است، اين ماه فرصتي متعالي براي زدودن رذايل نفساني و جايگزيني خصايل انساني است

رمضان فرصتي براي نيايش و خودسازي و زماني براي دوري جستن از آفات نفس است. از جمله فضايلي كه موجب رشد و تعالي نفس انسان ميشود و زمينهساز بروز ديگر فضايل اخلاقي و صفتهاي پسنديده انساني ميباشد احسان و نيكوكاري است. احسان از ريشه حسن و در لغت به معناي خوبي، نيكي، نيكوكاري و بخشش است، بدين ترتيب مفهوم آن گستره وسيعي را در بر ميگيرد، نيكي ريشه در سرشت و فطرت الهي آدمي دارد و نيكوكاري بهرهاي ماندني و غنيمتي پايدار است. نيكي به ديگران اصل و محور همه خوبيها است و دژي است استوار و زكات نعمتهاست، بالاترين كار و سودآورترين سرمايه كه ضرر در آن راه ندارد. لبيك گفتن به نيروي ذاتي و دروني است، زيرا تمايل به خوبي و انجام دادن كارهاي نيك از جمله ويژگيهايي است كه خداوند حكيم در نهاد انسان قرار داده است. نيكي كردن پاسخ گفتن به نداي الله است، خداوندي كه هيچ عملي را بيجواب نميگذارد، احسان مانند نيروي مغناطيسي است كه جاذبه قوي آن، سرسختترين انسانها را به سمت خود ميكشاند. نيكي بواسطه نيروي خارقالعادهاش، نور صفا و صميميت را بر قلبهاي تيره و تار ميتاباند، دلهاي سخت و سنگي در آسياب مهر، مودت و نيكو كاري خرد ميشوند و احسان، پيوند دوستي و رفاقت را مستحكم ميسازد و علايق و وابستگيهاي عاطفي را پررنگتر ميكند. احسان در اشكال مختلفي از قبيل انعام، انفاق، صدقه، وقف، اطعام، يتيم نوازي و رسيدگي به فقرا و درماندگان تجلي پيدا ميكند و در نظر شرع و عرف، آنچه در مقابل شر و بدي است نيكي و خير به شمار ميآيد و انجامدهنده آن عمل نيك، نيكوكار خوانده ميشود. از منظر عقل و دين براي رسيدن به مقامهاي عالي انساني، احسان به نيازمندان بهترين روش به شمار ميرود و تمام اديان و مذاهب اين شيوه را در شمار ارزشها و اصول خود گنجاندهاند، اساسا كساني كه از اين ويژگي برخوردار نباشند، نه تنها نميتوانند پايگاه معنوي و درجات عاليه آن را كسب كنند، بلكه جايگاه اجتماعي خود را نيز از دست ميدهند و مطرود انسان هاي محيط اطراف خود ميشوند. به همين دليل نيكوكاري و احسان در كنار ساير ارزشهاي مهم در آيات وحي مطرح شده است، در سوره نحل آيه ۹۰آمده است: خداوند به عدل و احسان و بخشش به نزديكان فرمان ميدهد. احسان و نيكوكاري يكي از شاخههاي بروز ايمان است يعني يكي از اثراتي كه ايمان به خدا دارد اين است كه حس نيكوكاري و دگردوستي در درون انسان شكل ميگيرد و رشد ميكند. نيكوكاري ريشهها و عوامل زيادي ميتواند داشته باشد، يعني بايد زمينههاي فراهم شود تا فرد نيكوكار شود خداشناسي و معرفت ديني فرد نيكوكار بايد معرفتي محكم و مطمئن باشد، اگر كسي در خداشناسي و يكتاپرستي توانا و پويا حركت كند وارث مهرخدا ميشود عقيده به قيامت و عكس العملها و پژواك رفتار خوب را در ذهن ميسپارد، بنابراين يكي از ريشههاي نيكوكاري اعتقاد به مبدا و معاد است. دومين عامل هر چند در ارتباط با عامل اول ميباشد، دارا بودن مهرباني است، بعضي انسانها به دليل تربيت خوب مهربان پرورش مييابند و حاضرند مهر خود را به بيرون از دايره زندگي خود نيز ببرند، دگر دوستي آنها قوي است البته اعتقاد به خدا اين دگردوستي را هدايت ميكند تا به هر صورت اين دگردوستي خود را ابراز كنند

يكي ديگر از ريشهها و علتهاي نيكوكاري خوشبيني است، انسانهاي خوشبين باور ميكنند كه ديگران هم نياز دارند و در صدد رفع نيازهاي آنها هستند ولي اگر فردي داراي دلي آلوده باشد هرگز نميپذيرد كه ديگران نياز دارند يكي از نتايج احسان و نيكوكاري انعطاف و نرمي درون است، يعني وقتي يك فرد خود را قانع ميكند تا به ديگري احسان كند در حقيقت درون خشن خود را با نسيم احسان و نيكي نرم و لطيف ميكند و فرد مهربانتر و عطوفتر ميشود

از ديگر نتايج احسان و نيكوكاري اين است كه انسان به خدا نزديكتر ميشود زيرا سرچشمه احسان و نيكوكاري خدا است و ما با احسان و نيكوكاري با خدا همرنگ ميشويم و همرنگي با خدا يكي از هنرهاي بندگي است. احسان و نيكوكاري نوعي سپاسگزاري عملي است زيرا ما عملا ميفهمانيم كه خدا به ما نيكي نموده و ما نيز به بندگانش نيكي ميكنيم. رمضان ماه آبياري خوبيها است، بيايم در كشتزار اعمال خويش گلها و نهالهاي كاشته شده را آبياري كنيم تا پس از رمضان زير سايه آنها بنشينيم و از ميوه آنها استفاده كنيم و تا رمضان ديگر سفره خويش را از دسترنج خود رنگين نماييم. در ماه رمضان درون افراد آماده پذيرش نيكيها است، روز شب خود را لبريز از نيكي و احسان كنيم و گام به گام به سوي خدا حركت كنيم در دهليز بهشت قرار گيريم تا پايان راه بهشت الهي باشد. انفاق واحسان يك قانون عمومي در جهان آفرينش است و اساسا زندگي اجتماعي بدون نيكوكاري معنا و مفهوم ندارد، انفاق فقط در محدوده بذل اموال نيست بلكه در حوزه تمام مواهب مادي و معنوي است و خداوند هم ميفرمايد كه از آنچه به آنان روزي دادهايم، انفاق و احسان ميكنند، اعم از مال و علم و نفوذ اجتماعي